Over veel werken en weinig verdienen…

Een loopbaangesprek met acteur, schrijver en theatermaker Rogier Schippers

Hoe blijf je gezond en productief als je agenda een soort achtbaan is en opdrachtgevers over 100% van je tijd willen beschikken? Acteur en theatermaker Rogier Schippers vertelt over zijn liefde en passie voor toneelspelen, over veel werken en weinig verdienen, over bijbanen en een gezinsleven, over nieuwe verdienmodellen en hoe hij fit en scherp blijft. Hij heeft een verrassend advies voor jongere collega’s.

Had je tijd voor dit gesprek?

“Ik was vandaag vrij. Moest er even met mijn dochter uitkomen, want zij was vandaag vrij van school. Het valt dus mee. Repeteer nu dinsdag tot en met vrijdag voor een nieuwe stuk, dus alle andere dingen moeten in de maandag gepropt worden. De rest van de week ben ik van huis. De weekends zijn voor het gezin, maar daar kan wel iets tussenkomen. Een tijdje geleden met Wasserette was het zondag gewoon werken. Mijn echtgenote was toen ook veel aan het repeteren, ook op zaterdagen. Ik was dan de zaterdagen met de twee kinderen aan het sjouwen en zij de zondagen.”

Hoe blijf je gezond en productief?

“Na heel veel strijd heb ik de drank eraan gegeven, ben ik 30 kg afgevallen en gestopt met roken. Ik probeer tijd te winnen. Ik moet meer bewegen en train wanneer ik kan. Maar als ik te hard train, dan krijg ik last van mijn knieën. Ik moet rustiger trainen: als een oude man rustig door de polder fietsen. Wandelen is het beste.”

Hoe gaat het financieel?

“Ik geef rondleidingen en lessen aan schoolkinderen van 4 tot 6 jaar in het Rijksmuseum. Vroeger zou ik dat nooit op een feestje vertellen. Jij hoort in het theater te zitten: moeilijke dingen doen! Is wel slikken. Maar dat was snel voorbij, omdat ik het eigenlijk niet meer dan normaal vind. Ik dacht dat ik eraan kon ontsnappen… Het betaalt veel minder dan mijn normale werk, maar eigenlijk wordt alles tegenwoordig minder betaald. Ik zit nu tegen mijn 25-jarig jubileum aan en verdien net zoveel als toen ik van de Toneelschool kwam. Sinds Halbe Zijlstra de bezem door de kast haalde, is mijn inkomen een derde tot de helft minder. Bij mij is dat nog veel langzamer gegaan dan bij veel collega’s. Begin het nu zwaar te voelen.

De toneelgroepen waarvoor ik werk, hebben de cao eigenlijk helemaal losgelaten. Ze zeggen eerlijk: jongens dit is het geld en daarvoor moeten we het gaan doen. Maar voor dat geld kan ik niet een hele repetitieperiode werken. Dan is hun reactie: we halveren de repetitieperiode. Dat betekent een stuk van Ibsen of Tsjechov in twee weken instuderen. Dat kan alleen als je er heel veel eigen tijd in steekt.

Theater was altijd al: we betalen je wel, maar we willen 100% over je tijd beschikken. Mensen die kinderen hadden, werden erop aangekeken als ze om vijf uur naar huis moesten. Dat elan, dat heilige vuur slokte je helemaal op. Dat gebeurt nu nog steeds. Maar als ik nog maar de helft van het geld krijg voor dezelfde hoeveelheid werk, dan moet ik heel serieus kijken of we nog in dit huis kunnen blijven wonen. Maar ja, dat hebben heel veel mensen. Ik kom er tot nu toe nog redelijk vanaf. Ik heb een groot netwerk en ik ben breed inzetbaar.”

Hoe gaat het met je carrière?

“Niet best. Nee, zo ervaar ik het ook. Geen juichende periode. Je leven krijgt daardoor een andere wending. Je gaat anders tegen zaken aankijken, want ik wil niet droef te moede in de goot terechtkomen. Ik heb een gezin.”

Hoe blijf je in ontwikkeling? / Hoe blijf je scherp?

“Dat blijft altijd doorgaan, maar ik weet niet wat de toekomst zal brengen. Steeds blijven zoeken en investeren en als een ondernemer denken. Dus bijvoorbeeld, terwijl ik een stuk nog aan het maken ben, al mensen uitnodigen om te komen kijken, waarvan we weten dat die ons verder kunnen helpen. Daar maakte ik me vroeger helemaal niet druk om. Ik heb me ontwikkeld door meer als ondernemer te gaan denken.”

Hoe lang wil je doorgaan met werken?

“Tot ver na m’n dood! Ik kan me niet voorstellen dat ik hier mee stop. Ik kan mijn hoofd niet stoppen met denken over mooie en nare dingen. Dat zal altijd blijven. Maar ik moet ook geld verdienen. Misschien ga ik ooit iets anders doen. Geen idee wat.”

Wat heb je nodig om door te gaan?

“De vrijheid om te kunnen denken. Sommige projecten hoef je ook niet uit te voeren. Die hoeft je alleen maar in je hoofd te zien. Mijn mogelijkheden zijn oneindig.

Verder: een goede scherpe geest. Ik hoop dat die blijft functioneren. En: een goed lijf om te spelen. Om zonder pijn te kunnen werken.”

Wat zijn je plannen de komende tijd?

“Ik zoek een manier van omgaan met de financiering die er nu is. Het opschuiven naar de commerciële hoek staat helder voor ogen, want in de gesubsidieerde hoek valt steeds minder te halen. Wat de politiek graag wil, community art, theater in de wijk – waar ik met mijn stuk Wasserette al lang mee begonnen was – daar valt geld te halen. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan met woningbouwverenigingen die weten dat de huizenprijzen stijgen als er kunst en cultuur in de wijk is. Door binnen instellingen, bijvoorbeeld ziekenhuizen, te kijken wat er met theater te doen is. Toegepaste vormen van theater, zoals trainingen, om groepen iets duidelijk te maken of zelfinzicht te geven, vind ik geweldig. Er zitten allerlei randbelangen aan die steeds duidelijker worden. Ziektekosten kan je omlaag brengen door mensen met theater van trauma’s af te helpen. De Wasserette, een theaterstuk over mensen die hun huis uitmoeten en daarna een veel hogere huur moeten betalen, werd voor een groot gedeelte gesponsord door een woningcorporatie. Daar zit groei in. Als je daar eenmaal een poot aan de grond hebt, kan je meer artistieke kanten op.”

Wat adviseer je jongere collega’s?

“Begin gewoon als je een idee hebt! Als je moet gaan uitdokteren hoe je het verantwoordelijk en financieel voor elkaar moet krijgen, is de lust je al ontgaan. Geef je idee zo snel mogelijk samen met iemand handen en voeten. Vaak weet je dan ook wat iets waard is. Als je het eerst op gaat schrijven dan verlies je jezelf in algemeenheden en shit. Eerst een voorstelling maken, dan pas opschrijven en subsidie aanvragen.”